انحراف یکطرفۀ گردن در کودک

اگر کودکی عارضۀ کج شدن یک‌طرفهٔ گردن یا تورتیکولی را داشته باشد، سر او به یک سمت چرخیده و چانه‌اش به سمت دیگر است. همچنین یک بیماری به نام انحراف یک‌طرفهٔ گردن اکتسابی وجود دارد که می‌تواند بعدتر ایجاد شود. در برخی موارد انحراف یک‌طرفهٔ گردن اکتسابی، ممکن است چانه به همان سمتی متمایل باشد که سر قرار دارد.

تقریباً یک کودک در هر ۲۵۰ کودک با انحراف یک‌طرفهٔ گردن به دنیا می‌آید و حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد کودکان مبتلا به انحراف یک‌طرفهٔ گردن، دیسپلازی لگن را که در آن مفصل ران دچار اختلال تکاملی است نیز دارند.1
 

علل تورتیکولی (کج گردنی) نوزادان

کج گردنی ممکن است به دلایل بسیاری اتفاق بیفتد. در برخی موارد علت روشن نیست اما شایع ترین علل عبارتند از:

صدمه ناشی از تولد کودک با دستگاه وکیوم

جراحات ناشی از انبر جراحی

بیرون کشیدن نوزاد به شکل نامناسب و با زور توسط پزشک در حین زایمان

عدم تعادل ستون فقرات در رحم

تولد غیر طبیعی
 
گردن کجی اکتسابی می تواند به دلایل زیر باشد
التهاب لوزه

تومورها

حوادثی مانند سقوط از مکان های بلند

سندرم گریزل

دراز کشیدن زیاد در صندلی اتومبیل، کالسکه ها و غیره

در سایر موارد تورتیکولی (کج گردنی) نوزاد می تواند از طریق انتقال ژن به ارث برده شود.2
 

علائم بیماری تورتیکولی در بدن نوزادان

به یاد داشته باشید که نوزاد مبتلا به مشکل تورتیکولی معمولا تمام اعمال روزانه خود را به طور طبیعی انجام می­دهد، به جز زمانی که مجبور به چرخش سر خود باشد. علائم اصلی بیماری تورتیکولی در بدن نوزادان عبارتند از:

چرخش سر نوزاد مبتلا به مشکل تورتیکولی در یک جهت بدن.

وجود یک برآمدگی کوچک در یک سمت گردن نوزاد مبتلا به مشکل تورتیکولی.

معمولا،بچه­های مبتلا به مشکل تورتیکولی در زمان تغذیه با شیر مادر خود، به سختی سر خود را در یک جهت نگه می­دارند.

همچنین، نوزادان مبتلا به این مشکل به دلیل عدم توانایی در چرخاندن سر خود نمی­توانند موقعیت آن را به طور کامل به تمام جهات بدن تغییر دهند.3
 

تشخیص انحراف یک‌طرفهٔ گردن در کودک

شما احتمالاً متوجه خواهید شد که کودکتان سر خود را به یک طرف می‌گیرد و حرکات گردنش محدود است. یکی دیگر از علائم هشداردهنده نیز برآمدگی کوچکی در کنار گردن اوست. انحراف یک‌طرفهٔ گردن عضلانی مادرزادی معمولاً طی دو ماه اول زندگی کودک تشخیص داده می‌شود.

حتی اگر والدین آن را نبینند، پزشک متخصص اطفال متوجه آن خواهد شد. کودک مبتلا به انحراف یک‌طرفهٔ گردن ممکن است پلاژیوسفالی موضعی یعنی شکل نامتقارن بودن سر نیز پیدا کند، زیرا اغلب در حین خواب سرشان را به یک طرف متمایل می‌کنند.

همچنین علاوه بر معاینۀ فیزیکی، پزشک ممکن است به تصویربرداری با اشعۀ ایکس از گردن هم نیاز داشته باشد تا تعیین کند کودک شما کدام یک از شکل‌های انحراف یک‌طرفهٔ گردن را دارد. پزشک ممکن است آزمایشات دیگری مثل سونوگرافی از لگن یا کلیه‌ها، بسته به نوع انحراف یک‌طرفهٔ گردن را نیز تجویز کند.1
 

درمان تورتیکولی چگونه است

مادر در طول روز باید اسباب بازی های بچه را در سمتی بگذارد که  بچه سرش را به طرفی که مشکل دارد بچرخاند. در حین جابجا کردن بچه وی را باید طوری این طرف و آنطرف برد که مجبور شود سرش را به طرفی که مشکل دارد بچرخاند.

وقتی بچه را در تخت میگذاریم باید او را رو به دیوار بخوابانیم تا مجبور شود سرش را برای دیدن اطراف به طرفی که مشکل دارد بچرخاند و در موقع شیر دادن هم بچه را در جهتی قرار دهیم که مجبور شود سرش را به طرف دیگر بچرخاند.

درمان دیگری که در این بیماران مفید است نرمش های کششی گردن است. این نرمش ها با حرکت دادن سر انجام میشود به نحوی که چانه بچه و گوش بچه شانه او را لمس کند.

نرمش ها را پزشک یا فیزیوتراپ به مادر آموزش داده و مادر روزی چند بار آنها را برای بچه انجام میدهد. این عارضه در ۹۰ درصد موارد با اقدامات و نرمش های ذکر شده خوب میشود.

معمولا این درمان ها تا سن یکسالگی ادامه میابد. اگر تا این سن بچه خوب نشد نیاز به درمان جراحی وجود دارد. در حین جراحی پزشک ارتوپد طول عضله کوتاه شده را با انجام برش هایی در آن بلند میکند. بعد از جراحی بچه باید تا مدتی بریس های گردنی مخصوصر را بپوشد و فیزیوتراپی را ادامه بدهد.4
 

تمرینات کششی متداول برای درمان مشکل تورتیکولی در نوزادان

مادران باید گردن فرزند خود را زمانی که استفاده از شیشه شیر و یا سینه خود تغذیه می­کنند، در جهت مخالف شیب موجود در این ناحیه چرخش دهند.

همچنین، محل قرارگیری تخت نوزاد را در اتاق طوری تنظیم کنند که نوزاد مبتلا به مشکل تورتیکولی مجبور باشد به منظور دیدن در اتاقش، گردن خود را در جهت مخالف گرفتگی چرخش دهد.

علاوه بر این موارد، باید سعی کنند تا نوزاد بیمار خود را در هنگام خواب، رو به دیوار اتاق بخوابانند، تا بچه بتواند در هنگام بیدار شدن به در اتاق خود نگاه کند.

یادتان باشد که این روش به طور طبیعی باعث انجام فعالیت کششی در ناحیه گردن نوزاد بیمار شده و به نوبه خود، با چرخیدن نوزاد در جهت خلاف دیوار باعث ایجاد کشش در عضلات گردن او شده و آن­ها را محکم خواهد کرد.

والدین نوزادان بیمار می­توانند در هنگام بازی کردن با فرزند خود، با ایجاد صدا و یا تکان دادن اسباب بازی­ ها در جهت مخالف گرفتگی عضلات گردن، نوزاد را مجبور کنند تا سر خود را در هر دو جهت بدن چرخش دهد و یا زمانی که نوزاد بر روی شکم خود خوابیده است، او را بیدار کرده و چرخش مختصری را در ناحیه گردن او ایجاد کنند.

در نهایت، والدین نوزاد بیمار باید سعی کنند تا در هنگام صحبت کردن و یا خواندن آواز دلخواه فرزند خود در جهت روبروی او قرار گیرند، چون این گار نه تنها باعث تقویت عضلات گردن و شانه او شده، بلکه نوزاد بیمار را برای خزیدن آماده می­کند.3
 

مدت زمان تأثیر نتایج تمرینات و درمان تورتیکولی

اگر انحراف یک‌طرفهٔ گردن عضلانی کودک شما زودتر یعنی مثلاً به طور ایده‌‌آل در سن دو یا سه ماهگی تشخیص داده شود و شما برنامۀ کششی تجویزشده را دنبال ‌کنید، احتمالاً در عرض چند هفته بهبودی در وضعیت او می‌بینید. این عارضه اغلب با انجام تمرینات تا سن یک سالگی به طور کامل اصلاح شود.

با این حال، اگر ماهیچه‌ها به طول طبیعی خود بازنگردند و کودک شما تا ۱۸ ماهگی دامنۀ حرکتی نرمالی ندارد، ممکن است پزشکتان شما را به یک جراح ارتوپد ارجاع دهد و این جراح هم ممکن است عمل جراحی را برای افزایش طول عضلات توصیه کند. این جراحی در حدود ۱۵ درصد از موارد انحراف یک‌طرفهٔ گردن انجام می‌شود.1

پینوشتها
1.www.madarsho.com
2.www.drsheykholeslami.com
3.www.mamanam.com
4.www.iranorthoped.com